Smog jest mgłą dymową – utrzymuje się przy bezwietrznej pogodzie. W jej skład wchodzą pyły zawieszone (tzw. PM – particulated matter) i zanieczyszczenia gazowe. Jakie są główne, najbardziej niebezpieczne składniki smogu i jak wpływają na zdrowie?
Za powstawanie smogu odpowiadają przede wszystkim transport samochodowy oraz niska emisja, w tym głównie zanieczyszczenia emitowane przez pozaklasowe kotły grzewcze na paliwa stałe. Zanieczyszczenia te negatywnie wpływają na nasze zdrowie.
Pył zawieszony PM 10
Pyły o średnicy poniżej 10 μm (mikrometrów) absorbują się w górnych drogach oddechowych i oskrzelach. Ich wdychanie może spowodować reakcje układu oddechowego, np. kaszel, zadyszkę, problemy z oddychaniem. Odczuwa się to szczególnie podczas wysiłku fizycznego. Wpływają na większą podatność na infekcje. Powodują nasilenie objawów astmy, kataru siennego i zapalenia spojówek (na tel alergicznym). Negatywny wpływ zależy oczywiście od stężenia pyłu w powietrzu, ale też od czasu narażenia na jego działanie. Według najnowszych danych, pył ten wpływa negatywnie także na zdrowie kobiet w ciąży i rozwijającego się płodu.
Pył zawieszony PM 2.5
Pyły o średnicy poniżej 2.5 μm (frakcje drobne) mogą przenikać bezpośrednio do pęcherzyków płucnych i do układu krwionośnego. Przy dłuższym narażeniu i wysokich stężeniach wpływają na przebieg chorób serca (nadciśnienie, zawał). Mogą zwiększać ryzyko zachorowania na choroby nowotworowe, szczególnie płuc.
Benzo(a)piren – B(a)P
Benzo(a)piren należy do wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA). Powstają one głównie w procesach niecałkowitego spalania węgla i biomasy, a w mniejszym stopniu – paliw płynnych. To główne zagrożenie związane ze spalaniem śmieci (tworzywa sztuczne), ale też paleniem węglem czy drewnem w nieodpowiednich warunkach. Benzo(a)piren jest niebezpieczny, ponieważ działa przewlekle, kumulując się w organizmie. Podobnie jak inne WWA, jest związkiem silnie rakotwórczym i mutagennym. Powoduje podrażnienie oczu, nosa, gardła i oskrzeli.
Składniki smogu – dopuszczalne wartości
Ze wzgley na duże zagrożenie dla zdrowia składników smogu, na świecie i w Polsce okresla się dopuszczalne wartości ich stężeń. Zwykle definiuje się średnie stężenie dobowe i średnie stężenie roczne. W Polsce dopuszczalne średniodobowe stężenie pyłów PM 2,5 wynosi 25 μg/m3, zaś średnioroczne – 20 μg/m3. W polskich przepisach określono też dopuszczalną zawartość benzopirenu w pyle PM10 – zaledwie 1 ng/m3 (0,001 μg/m3).
Sprawdź, jaki filtr można uznać za “antysmogowy”!
Źródła
- Air Quality Guidelines – Global update 2005. World Health Organization, 2006.
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 roku w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu. Dz.U. 2012 poz. 1031.
- dr. Jakub Jędrak, prof. UJ dr hab. n. med. Ewa Konduracka, dr hab. inż. Artur Jerzy Badyda, dr med. Piotr Dąbrowiecki: Wpływ zanieczyszczeń na zdrowie.
Zdjęcie główne: MESSALA CIULLA / Pexels
