Obowiązki instalatorów F-gazowych pomp ciepła

Pompa ciepła. Fot. Stiebel Eltron

Montaż, serwisowanie i kontrola szczelności F-gazowych pomp ciepła – tak jak innych urządzeń z chłodniczymi czynnikami F-gazowymi – podlega regulacjom zawartym w tzw. ustawie F-gazowej, dotyczącym m.in. szczelności instalacji. Dla instalatorów i serwisantów oznacza to przede wszystkim konieczność legitymowania się odpowiednimi certyfikatami.

Montaż, serwis, kontrola szczelności

Podstawą prawną dla obowiązujących wymagań dla instalatorów pomp ciepła jest ustawa z dnia 15 maja 2015r. o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych (tekst jednolity Dz. U. 2019 poz. 2158). Znaczna część wymogów w zakresie pomp ciepła to “zmartwienie” operatora, ponieważ to właśnie operator ponosi odpowiedzialność za prawidłowy (zgodny z prawem) montaż, serwis i kontrolę szczelności – nawet jeśli zgodnie z ustawą część zadań zleci instalatorowi.

Podstawowy nakaz nałożony na instalatorów i serwisantów to uzyskanie i utrzymanie ważnych certyfikatów F-gazowych – dla personelu i dla przedsiębiorców (często popularnie zwane “personalnym” i “firmowym”). Oba typy dokumentów wydaje tzw. jednostka certyfikująca, którą jest w Polsce Urząd Dozoru Technicznego (UDT).

Przegląd pomp ciepła - produkty

Certyfikat dla personelu

Aby zdobyć certyfikat dla personelu, trzeba zdać płatny egzamin w jednej z jednostek oceniających personel. Jednostki takie muszą mieć akredytację UDT i przeprowadzać egzaminy w odpowiednim zakresie – ich rejestr znajduje się na stronie UDT. Pozytywny wynik egzaminu uprawnia do złożenia w UDT wniosku o wydanie certyfikatu.

Certyfikat dla personelu musi uzyskać osoba, która montuje, serwisuje i dokonuje kontroli szczelności pomp ciepła. W przypadku kontroli szczelności obowiązuje następujący reżim:

  • dla pomp ciepła zawierających do 5 t eqCO2 (ton ekwiwalentu CO2) kontrole szczelności nie są obowiązkowe;
  • dla większości pomp ciepła będą przeglądy szczelności trzeba wykonywać w odstępach nie większych niż co 12 miesięcy. Taki harmonogram ma zastosowanie dla pomp ciepła o napełnieniu minimum 5 t eqCO2 (ton ekwiwalentu CO2), lecz mniejszej niż 50 t eqCO2 F-gazu (od 2,40 kg do 23,95 kg czynnika R410A oraz od 7,41 kg do 74,07 kg czynnika R32);
  • dla pomp ciepła zawierających od 24 kgR410A wzwyż (i czysto teoretycznie – od 74,1 kg R32 wzwyż – choć takich pomp autor jeszcze nie widział) obowiązkowe przeglądy szczelności muszą być realizowane nie rzadziej niż co 6 miesięcy.

Certyfikat firmowy

Aby uzyskać certyfikat firmowy, przedsiębiorca musi:

  • posiadać wyposażenie techniczne określone przez Ministra Rozwoju i Inwestycji;
  • opracować i wdrożyć procedury oraz system dokumentowania czynności zgodnie ze stosownym rozporządzeniem z grudnia 2017 r., a także
  • zatrudniać odpowiednią do skali działania liczbę certyfikowanych techników.

UDT może zawiesić lub cofnąć certyfikat firmowy, jeśli podczas audytu okaże się, że przedsiębiorca nie spełnia któregoś z tych wymagań.

Certyfikat zawieszony lub cofnięty traktowany jest jak brak certyfikatu – a wykonywanie przez taką firmę czynności wymagających posiadania F-gazowego certyfikatu dla przedsiębiorcy będzie skutkować karą zarówno dla firmy serwisowej, jak i operatora zlecającego tę pracę.

Obowiązki sprzedawców urządzeń F-gazowych

Po nowelizacji polskiej ustawy o fluorowanych gazach cieplarnianych w 2017 roku sprzedawcy niehermetycznie zamkniętych urządzeń zawierających F-gazy są zobowiązani prowadzić określone w przepisach rejestry sprzedanych urządzeń. Muszą także gromadzić dowody (stosowne umowy) poświadczające, że sprzedali te urządzenia na zasadach określonych w przepisach. Dotyczy to także F-gazowych pomp ciepła. Zapisy te mają zapewnić, aby montaż sprzętu zawierającego F-gazy realizowały wyłącznie certyfikowane podmioty.

Przykładowe sankcje

Gdy Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska stwierdzą jakąkolwiek nieprawidłowość, muszą nałożyć karę – nie mogą się ograniczyć do udzielenia pouczenia.

Od stycznia 2019 roku górne granice tych kar zostały podwyższone i wynoszą: 4,5 tys. zł, 15 tys. zł i z 45 tys. zł. Przykładowo:

  • za niezapewnienie wykonania kontroli szczelności w ustawowym terminie operatorowi grozi kara do 15 tys. zł (za każde urządzenie);
  • za niezapewnienie, że firma lub osoba mająca wykonać zadanie posiadają wymagany certyfikat grozi kara do 15 tys. zł – może ona dotyczyć zarówno operatora powierzającego prace firmie bez ważnego certyfikatu dla przedsiębiorstw, jak i firmy instalacyjno-serwisowej, która zleci prace technikowi nieposiadającemu certyfikatu personalnego.
  • za nieprowadzenie wymaganych rejestrów sprzedawcy niehermetycznie zamkniętych urządzeń zawierających F-gazy grozi kara aż do 45 tys. zł!

Kary za lekceważenie obowiązków wynikających z ustawy F-gazowej, nakładane na przedsiębiorców i techników, mogą więc być bardzo dotkliwe. Niewiedza lub zaniedbanie może naprawdę drogo kosztować…

Autor: Michał Dobrzyński

Założyciel firmy doradczo-szkoleniowej aveECO specjalizującej się w legislacji ekologicznej dotyczącej branży chłodnictwa i klimatyzacji. Autor licznych publikacji i procedur w zakresie stosowania czynników chłodniczych. Prelegent podczas wielu seminariów poświęconych ww. tematyce. W obszarze substancji kontrolowanych oraz gazów fluorowanych (F-gazów) konsultant współpracujący z polskimi ministerstwami oraz organami Unii Europejskiej. Wieloletni prezes zarządu Fundacji Ochrony Warstwy Ozonowej PROZON, z którą związany był przez ponad 14 lat. Były dyrektor Krajowego Forum Chłodnictwa Związku Pracodawców.

Szkolenia, konsulting i audyty ekologiczne [email protected], www.aveECO.pl

Warto przeczytać także:

Leave a Comment