Nadchodzi klasyfikacja energetyczna budynków – podobna do etykietowania energetycznego urządzeń zasilanych energią elektryczną. Klasa charakterystyki energetycznej budynku o oznaczeniu od A do G ma stać się obowiązkowym elementem świadectwa charakterystyki energetycznej budynku. W Polsce trwają prace nad opracowaniem systemu klas charakterystyki energetycznej budynków. Nowelizowana właśnie dyrektywa ws. charakterystyki energetycznej budynków (EPBD) przewiduje także stopniowe podnoszenie klas energetycznych budynków istniejących.
Dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD) wprowadza podział budynków na klasy charakterystyki energetycznej, w zależności od zużycia energii pierwotnej. Mają to być obowiązkowo klasy od A do G. Klasy charakterystyki energetycznej budynków opracowuje odrębnie każde państwo członkowskie, jednakże na podstawie wspólnych dla całej UE wymogów minimalnych. Klasa charakterystyki energetycznej ma stać się częścią świadectwa charakterystyki energetycznej – zapewne od 2025 r.
Nowe budynki od momentu wejścia w życie klas charakterystyki energetycznej powinny mieć co najmniej klasę A. Natomiast klasa budynków istniejących ma być stopniowo (w ciągu najbliższych 30 lat) podnoszona. Harmonogram i zasady podnoszenia klas charakterystyki energetycznej określi dyrektywa EPBD. Obecnie dysponujemy tylko propozycjami takiego harmonogramu, ponieważ prace nad dyrektywą EPBD wciąż trwają [1, 2, 3].
Klasy energetyczne budynków – podstawa tworzenia
Zgodnie z definicją zaproponowaną w dyrektywie: charakterystyka energetyczna budynku oznacza obliczoną lub zmierzoną ilość energii potrzebnej do zaspokojenia zapotrzebowania na energię związanego z typowym użytkowaniem budynku, która obejmuje m.in. energię na potrzeby ogrzewania, chłodzenia, wentylacji, ciepłej wody i oświetlenia.
Podstawą klasyfikacji energetycznej budynków jest zatem całkowite zużycie energii pierwotnej EP [kWh/m2/rok]. Budynek w danej klasie charakterystyki energetycznej może mieć wskaźnik EP najwyżej taki jak obowiązujący dla danej klasy.
Definicje klas charakterystyki energetycznej budynków ustanawia i zapisuje w swoim prawie każde państwo członkowskie. W propozycji dyrektywy określono natomiast definicje najniższej i najwyższej klasy charakterystyki energetycznej:
- Najniższa (najgorsza) klasa charakterystyki energetycznej G odpowiada 15% budynków w danym kraju, mających najgorszą charakterystykę energetyczną. To oznacza, że każdy kraj powinien zinwentaryzować swoje budynki, zaś całkowite roczne zużycie energii pierwotnej EP 15% najgorszych z nich odpowiada klasie G.
- Najwyższa (najlepsza) klasa charakterystyki energetycznej A odpowiada co najmniej przyjętemu w danym kraju standardowi budynków bezemisyjnych. Każdy kraj sam definiuje standard budynku bezemisyjnego – jednak musi być co najmniej taki jak standard zdefiniowany w załączniku III nowelizowanej dyrektywy (por. tabela).
Dyskutowane jest także wprowadzenie nieobowiązkowej klasy A+. W tej klasie miałyby znaleźć się budynki, które wytwarzają więcej energii niż jej zużywają (tzw. budynki plusenergetyczne).
Kiedy polskie klasy charakterystyki energetycznej
Polska wciąż nie opracowała swoich klas charakterystyki energetycznej budynków, jednakże pracuje nad nimi Ministerstwo Rozwoju i Technologii. Ministerstwo zapowiada wejście w życie systemu klasyfikacji w 2024 r. Jednocześnie w lipcu 2023 r. swoją propozycję klasyfikacji dla budynków mieszkalnych (na podstawie danych z audytów ok. 100 domów jednorodzinnych i ok. 1000 domów wielorodzinnych) przedstawiła Krajowa Agencja Poszanowania Energii. Niewykluczone, że zostaną one uwzględnione w pracach Ministerstwa.
Jakie klasy energetyczne proponuje KAPE?
Kiedy UE zamierza podnosić klasy charakterystyki energetycznej istniejących budynków?
Zgodnie z propozycją Komisji Europejskiej (obecnie trwają rozmowy trójstronne – Parlament Europejski, Rada Europy, Komisja Europejska):
- do 2027 r. wszystkie budynki niemieszkalne i publiczne musiałyby uzyskać co najmniej klasę energetyczną F, a do 2030 r. musiałyby one zostać poddane renowacji do co najmniej klasy energetycznej E;
- do 2030 r. wszystkie budynki mieszkalne musiałyby uzyskać co najmniej klasę energetyczną F, a do 2033 r. musiałyby one zostać poddane renowacji do co najmniej klasy energetycznej E.
Warto pamiętać, że wciąż jest to harmonogram orientacyjny – obowiązujące dane poznamy po opublikowaniu uzgodnionej dyrektywy.
W Polsce „wampirów energetycznych” (budynków nieefektywnych energetycznie, czyli źle lub słabo zaizolowanych, przestarzałych technologicznie i marnujących ogromne ilości energii) tylko wśród samych domów jednorodzinnych – jest bardzo dużo. Według opracowania Polskiego Alarmu Smogowego, aż 1 mln 778 tys. domów jednorodzinnych w Polsce nie ma żadnej izolacji cieplnej ścian (standard zerowy izolacji), a kolejnych 347 tys. ma bardzo niski standard ocieplenia (izolacja ścian do 7 cm grubości) – przy ogólnej liczbie domów jednorodzinnych 6,3 mln (dane GUS za 2021 r.).
PORT PC i Instytut Reform, Rozpakowujemy RePowerEU. Kierunek na zdrowe i przyjazne energetycznie domy [2].
Źródła i akty prawne
- COM(2021) 802 final. Wniosek: DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (wersja przekształcona). 2021/0426(COD) – wersja w j. polskim.
- Poprawki Parlamentu Europejskiego do wniosku KE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków przyjęte 14 marca 2023 r. – wersja w j. angielskim
- Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła, Instytut Reform: Rozpakowujemy RePowerEU (komplet sześciu poradników).
EPBD – znowelizowana dyrektywa a polska branża instalacyjna
Cykl o nowelizowanej dyrektywie w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD). Do jesieni 2023 r. trwają prace trójstronne – trilog (Parlament Europejski, Komisja Europejska i Rada UE) nad propozycją dyrektywy. Publikację dyrektywy zaplanowano na pierwszą połowę 2024 roku.
Czytaj w SI o dyrektywie EPBD.
