Jakość wody grzewczej a trwałość instalacji

Jakość wody grzewczej a trwałość instalacji

Woda grzewcza (kotłowa) złej jakości może przynieść użytkownikowi sporo przykrych niespodzianek: osadzanie kamienia kotłowego prowadzące do uszkodzeń wymienników, uszkodzenia wymienników i armatury przez zanieczyszczenia stałe oraz pogarszająca się praca instalacji, związana ze zjawiskami korozyjnymi. Dlatego jakość wody grzewczej (kotłowej) musi być idealnie zgodna z wymaganiami producenta. Natomiast instalację należy zabezpieczyć przed korozją odpowiednio do materiału, z którego wykonane są przewody i armatura.

Na osadzanie kamienia kotłowego wpływają: jakość wody, objętość instalacji, ilość wody uzupełniającej oraz temperatura powierzchni wymiennika. Wraz ze wzrostem temperatury wymiennika i twardości wody rośnie ryzyko osadzania się kamienia kotłowego. Instalacje centralnego ogrzewania są coraz częściej zasilane źródłami niskotemperaturowymi. W pewnym stopniu obniża to ryzyko powstania kamienia kotłowego w instalacji, ale go nie eliminuje. Wymienniki nadal muszą pracować z odpowiednio wysoką temperaturą ze względu na zasilanie instalacji c.w.u. i jej okresową dezynfekcję termiczną.

Występuje wyraźna zależność pomiędzy twardością całkowitą i zawartością takich metali lekkich jak wapń i magnez a skłonnością do osadzania się kamienia kotłowego. Zmiękczanie wody trwale usuwa jony wapnia i magnezu, a ochronę przed korozją zapewniają inhibitory korozji zawarte w płynach instalacyjnych.

Kocioł kondensacyjny a jakość wody

Wiele kotłów kondensacyjnych ma ściśle określone wymagania dotyczące jakości wody użytej do napełniania i uzupełniania instalacji c.o. Można je znaleźć w dokumentacji technicznej. Jeśli wody się nie uzdatni i nie zmiękczy do wymaganego poziomu, nowy kocioł kondensacyjny może w bardzo niekorzystnych warunkach zużyć się nawet 10-krotnie szybciej. Już po 2–3 sezonach będzie wyeksploatowany tak jak po 25 latach pracy.

Zobacz poradnik firmy DeDietrich na temat ochrony kotła dzięki zapewnieniu odpowiedniej jakości wody!

Uwaga! Uszkodzenie wymiennika głównego z powodu zakamienienia jest szkodą powstałą w wyniku nieprzestrzegania zasad eksploatacji. To oznacza, że producenci i serwis nie uznają tej szkody, nawet jeśli trwa jeszcze okres gwarancji kotła. Czasem zdarza się, że jeszcze przy niewielkim pokryciu wymiennika pojawia się hałas z kotła (szumy i piski). Na wczesnym etapie można jeszcze urządzenie uratować poprzez płukanie chemiczne i regenerację wymiennika. Jednak często do pokrycia wymiennika kamieniem może dojść zupełnie bez objawów – do całkowitego uszkodzenia wymiennika może dojść bez sygnałów ostrzegawczych! Główny wymiennik jest drogim elementem kotłów kondensacyjnych i koszt jego wymiany jest bardzo wysoki. Znacznie niższe są koszty zakupu odpowiedniej armatury chroniącej przed wprowadzeniem osadów do instalacji i do zmiękczania wody.

Zanieczyszczenia stałe

Na jakość wody grzewczej wpływa kilka czynników. Zanieczyszczenia krążące w systemach c.o. mogą powodować nadmierne zużycie przewodów i kształtek oraz przedwczesne awarie pomp, zaworów i wymienników ciepła. Prostym rozwiązaniem usuwającym z wody zanieczyszczenia frakcji stałej (muł), które można zamocować także w już istniejącej instalacji, jest filtroodmulnik z magnesem. Urządzenie można zamontować nawet w trudno dostępnych miejscach, ciasnych przestrzeniach i przy każdej pozycji rur. Montaż zajmuje tylko kilka minut. Mocny magnes wychwytuje zanieczyszczenia nawet w przypadku dużej szybkości przepływu. Filtr ma nieblokującą się, wolną od wycieków konstrukcję połączoną z układami filtracji magnetycznej. Serwis jest prosty i szybki: spłukiwanie zanieczyszczeń przez zawór spustowy zajmuje kilka sekund. Można też zdemontować kołnierz, by wizualnie sprawdzić obecność zanieczyszczeń i następnie je usunąć. Do demontażu kołnierza niepotrzebne są żadne specjalne narzędzia, a uszczelki nie wymagają wymiany.

Jakość wody grzewczej a zawartość jonów

Korozja ma niszczycielski wpływ na trwałość instalacji. Należy chronić przed nią wszystkie elementy – od przewodów i kształtek po armaturę i wymienniki. W instalacjach spotykamy miks materiałów, głównie żelaza, miedzi, aluminium, tworzyw oraz różnych stopów metali. Wskaźnikiem korozyjności wody są jony siarczanowe (SO42–) i chlorkowe (Cl). Ich zawartość w wodzie grzewczej reguluje norma PN-C-04607:1993 Woda w instalacjach ogrzewania. Wymagania i badania jakości wody

W instalacjach c.o. z grzejnikami wykonanymi ze stopów aluminium pH wody instalacyjnej należy ograniczyć do wartości 8,5. Natomiast w instalacjach, w których przewody, grzejniki albo kotły (wymienniki ciepła) wykonano z miedzi lub jej stopów, zawartość amoniaku należy ograniczyć do wartości odpowiadającej 0,5 mgNNH+/l. Norma zaleca też, aby instalacje obiegu zamkniętego ze stali z grzejnikami stalowymi, żeliwnymi lub aluminiowymi nie miały więcej jonów agresywnych Cl– i SO42– niż 150 mg/l, w tym 100 Cl. A instalacje obiegu otwartego ze stali z grzejnikami żeliwnymi lub aluminiowymi oraz instalacje wykonane z materiałów mieszanych stal/miedź – nie więcej Cl– i SO42– niż 50 mg/l, w tym 30 Cl–. Jeśli jest ich więcej, norma zaleca stosowanie inhibitorów (blokerów) korozji – środków chemicznych dodawanych do instalacji c.o. w celu zdezaktywowania substancji agresywnych powodujących korozję.

W instalacjach niskotemperaturowych, zwłaszcza pracujących w temperaturze 35–40°C, też jest ryzyko powstawania biofilmu. Procesy biologiczne w instalacjach są różnorodne i w praktyce trudno je opanować. Na przykład z czasem w warstwie styku z metalem rozwijają się bakterie beztlenowe wykorzystujące w procesach metabolicznych elektrony bezpośrednio z metali i kilkudziesięciokrotnie przyspieszające procesy korozyjne. Biofilm powoduje zwężenie przekrojów rur, zaburzenie przepływu, a nawet całkowite zaburzenie krążenia.

Inhibitory korozji

Inhibitory dodaje się według indywidualnych ustaleń, zgodnie z zaleceniami producenta dotyczącymi dawki. Inhibitor raz dodany musi być w instalacji stale obecny. Konieczne jest więc jego ciągłe uzupełnianie po badaniu za pomocą testera stężenia. Wartość stężenia inhibitora w wodzie kotłowej wskazuje jego producent. Na rynku dostępne są inhibitory działające według różnych mechanizmów (anodowe i katodowe). Często stosuje się inhibitory mieszane, dzięki czemu efekt antykorozyjny jest spotęgowany.

Rolą inhibitorów jest zapobieganie korozji, a nie czyszczenie czy „naprawianie” instalacji. Do czyszczenia instalacji stosowane są specjalne środki, które po cyrkulacji w nawet chłodnej instalacji, przy w pełni otwartych zaworach, oczyszczają ją już po paru godzinach. Oferowane są także preparaty o szerokim zakresie działania – do chemicznego usuwania osadów kamienia wodnego z wymienników ciepła, kotłów wodnych i parowych, instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej oraz układów chłodzenia w instalacjach. Do aplikacji takich środków oferowane są przyrządy dozujące z pętlą do płukania. Dostępne są też dodatki uszczelniające drobne wycieki w instalacjach c.o., kompatybilne z innymi produktami do zapobiegania korozji.

Wydaje się proste, ale…

W założeniu chronienie instalacji jest bardzo proste:

  1. przed uruchomieniem przepłucz ją, aby usunąć zanieczyszczenia i produkty korozji, następnie
  2. użyj dobrej jakości inhibitora korozji chroniącego różne metale i upewnij się, że wprowadziłeś odpowiednią dawkę,
  3. kontroluj stężenie inhibitora,
  4. czyść filtry i 
  5. zmiękczaj wodę przed wprowadzeniem do instalacji…

Ale czy w praktyce zawsze sumiennie tego przestrzegamy?

Zdjęcie główne: Viessmann

Autor: Waldemar Joniec, redakcja Rynku Instalacyjnego i Strefy Instalatora

Warto przeczytać także:

Leave a Comment